ABC
ABC podatku akcyzowego
Podatek – stanowi kategorię ekonomiczną
Podatek – stanowi kategorię ekonomiczną (jednocześnie jest pojęciem i instytucją prawnofinansową), która wyraża stosunki pomiędzy państwem i obywatelem zobowiązanym do jego uiszczenia. Podatek odzwierciedla pewne ogólne właściwości wspólne określonej grupie ekonomicznych stosunków podziału
i ściśle z nimi związanych stosunków prawnych.
Jego przedmiotem jest świadczenie pieniężne przymusowe, nieekwiwalentne
i bezzwrotne oparte na ogólnych normach prawnych.
Cechy te pozwalają odróżnić podatek od innych świadczeń na rzecz budżetu państwa:
- pieniężny charakter świadczeń podatkowych wiąże się z jego wymiarem
i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju; - przymusowy charakter podatku wynika z władczych uprawnień państwaw stosunku do wszystkich obywateli zamieszkałych na terytorium danego kraju lub posiadających na nim źródło podatkowe;
- przymus podatkowy jest przymusem prawnym, który opiera się na aktach prawnych pochodzących od władzy państwowej i wynika z panowania ekonomicznego i politycznego państwa. Kwestionowanie władztwa podatkowego jest równoznaczne z negowaniem władzy państwowej. Władztwo to obejmuje prawo do stanowienia podatków oraz prawo do ich poboru łącznie z prawem do egzekucji oraz regresji;
- bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu przez podmiot zobowiązany do uiszczenia podatku, środków pieniężnych na rzecz budżetu państwa;
- nieodpłatność – oznacza, że w zamian za wniesione świadczenie na rzecz budżetu państwa, wpłacający nie otrzymuje ze strony państwa żadnego bezpośredniego świadczenia, które ma charakter ekwiwalentny.
Wymienione powyżej cechy muszą wystąpić w danym świadczeniu łącznie, aby miało ono charakter podatku – są to cechy stałe podatku.
Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim, zharmonizowanym na poziomie Unii Europejskiej (UE), co oznacza jednolite procedury w UE i brak swobody w jego kształtowaniu.
Jest to rodzaj selektywnego podatku pośredniego, nakładanego na ściśle określone ustawowo, produkty konsumpcyjne. Akcyza, jak każdy podatek pośredni, ma wpływ na cenę̨ wyrobu, a co za tym idzie faktycznym podatnikiem tego podatku jest ostateczny nabywca (konsument) danego dobra. Można wyróżnić dwa powody nałożenia podatku akcyzowego:
- fiskalny, którego celem jest zwiększenie dochodów budżetowych,
- pozafiskalny, którego celem może być chęć zmniejszenia lub zwiększenia spożycia określonych produktów – możliwość wpływania na rynek poprzez różnicowanie obciążenia.
Bez wątpienia jednak podstawową funkcją podatku akcyzowego jest jego funkcja fiskalna i ta funkcja jest najważniejsza, bo po to ten podatek został przede wszystkim stworzony. Oczywiście można mówić, że ma on też funkcje zdrowotną, środowiskową, regulacyjną, ale są to funkcje poboczne brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o opodatkowaniu jakiegoś́ wyrobu lub wysokości jego obciążenia, ale zawsze podstawowym kryterium jest wielkość dochodów budżetowych. Jest to podatek, który ma najszczelniejszy system poboru, dzięki stosowanemu systemowi zabezpieczeń finansowych, identyfikacji miejsc produkcji i przechowywania oraz elektronicznemu systemowi kontroli przemieszczania wyrobów akcyzowych.
